Za 31 mei: Bezetting mediapark voor NOS-hoofdkantoor
Op zaterdag 31 mei vanaf 12.00 uur bezetten wij met honderden rebellen het Hilversumse mediapark voor het NOS-hoofdkantoor. Wij eisen dat NOS zijn verantwoordelijkheid neemt met eerlijke verslaggeving zonder misleidende frames, zonder nepneutraliteit en zonder valse balans. NOS, Wees Eerlijk!
Extinction Rebellion staat pal voor persvrijheid. Of het nu over de klimaat- en ecologische crisis gaat of de genocide in Gaza, we hebben pers nodig die zich niet laat leiden door de belangen van overheden en grote vervuilende bedrijven, maar onverschrokken de waarheid vertelt. Daarom eisen wij dat NOS, de omroep waar wij allemaal via de belastingen voor betalen, zijn verantwoordelijkheid neemt. NOS, wees eerlijk! Stop met misleidende frames en nepneutraliteit, stop met valse balans. Nederland verdient eerlijke verslaggeving, inclusief een wekelijks klimaatjournaal waarin klimaatrechtvaardigheid centraal staat.
—Laura Kits, woordvoerder Extinction Rebellion
Wekelijks klimaatjournaal is bittere noodzaak
Tijdens straatgesprekken merken rebellen op hoe slecht veel Nederlanders op de hoogte zijn van de klimaat- en ecologische crisis, de Westerse verantwoordelijkheid ervoor en de gevolgen ervan, bijvoorbeeld voor de watervoorziening of de gezondheid. Hier ligt een heldere taak voor de pers. Daarom eist Extinction Rebellion een wekelijks NOS-klimaatjournaal, waarin klimaatwetenschap begrijpelijk wordt toegelicht en aandacht wordt besteed aan de wereldwijde oorzaken en gevolgen van de klimaat- en ecologische crisis. NOS moet mensen in het Mondiale Zuiden aan het woord laten zodat onze verantwoordelijkheid niet langer wordt verdoezeld. Zij bevinden zich in de frontlinie van de strijd tegen vernietiging. Inheemse groepen, bijvoorbeeld, beschermen 80% van de nog overgebleven biodiversiteit terwijl zij maar 5% van de wereldbevolking uitmaken.
Misleidende frames, angst voor “klimaatalarmisme”
Verslaggeving moet een duidelijk en eerlijk beeld geven zodat iedereen weet wat er in de wereld aan de hand is, met welke gevaren we te maken hebben en welke actie nodig is. Dit moet verder gaan dan de feiten alleen, het gaat om een eerlijke en verantwoordelijke duiding ervan. Al in 2019 gaf The Guardian met zijn Climate Pledge een voorbeeld van hoe het streven naar dergelijke verslaggeving eruit kan zien. Helaas laat NOS het afweten. NOS-verslaggeving over de klimaat- en ecologische crisis, bijvoorbeeld, is ronduit misleidend.
Een verkennend onderzoek van Solid Sustainability Research laat zien dat NOS in de periode van 1 oktober 2022 tot 30 september 2024 de term “klimaatverandering” in maar 22% van de artikelen die over extreem weer gingen noemde. Van deze artikelen werd klimaatverandering in maar 11% van de gevallen in de kop genoemd. NOS somt feiten op, denk aan temperaturen, neerslag, droogte, en laat duiding achterwege. Dat er geen een-op-een relatie is tussen het weer en het klimaat is geen excuus. NOS moet context verschaffen door steeds opnieuw aan te geven dat de klimaatcrisis de meest waarschijnlijke oorzaak van extreem weer is.
Dat er sinds het onderzoek weinig is veranderd blijkt uit recente voorbeelden. 21 maart 2025 was een extreem hete dag. Het NOS-artikel hierover bevat foto’s van mensen die genieten van de zon en draait alleen om cijfers met betrekking tot de temperatuur. Wie het leest heeft er geen idee van hoe rampzalig de klimaat- en ecologische crisis is en hoe dringend actie nodig is om verdere verhitting tegen te gaan. Dat het anders kan, liet RTL die dag zien met een uitgebreid artikel inclusief toepasselijke foto van een bosbrand.
Nepneutraliteit en valse balans
Waar het probleem bij NOS-verslaggeving over de klimaat- en ecologische vaak terug te voeren is op misleidende frames is er bij verslaggeving over de genocide in Gaza ook sprake van nepneutraliteit en valse balans. In een artikel van 2 april noemt NOS de genocide in Gaza een “offensief” en schrijft over “aanvallen” en “troepenbewegingen”. Dit voorbeeld van nepneutraliteit verbloemt dat Israël oorlogsmisdaden en mensenrechtenschendingen begaat. Dat NOS door de VN erkende aanwijzingen voor oorlogsmisdaden en genocide door Israël buiten beschouwing laat, geeft lezers de indruk dat er hier sprake is van een “gewoon conflict”. Ook het oordeel van Amnesty International, dat al op 5 december 2024 vaststelde dat er sprake is van genocide in Gaza, laat NOS buiten beschouwing.
In een voorbeeld van valse balans parafraseert NOS berichten uit Palestijnse media. Zij “meldden vannacht een grote golf van aanvallen in Rafah en Khan Younis.” Hierdoor wordt de schijn gewekt dat er sprake is van twee kanten van een verhaal, terwijl er alleen één feitje uit Palestijnse berichtgeving wordt getrokken dat het NOS-frame ondersteunt. Het verslag van de “oproep van Israël om gebieden te evacueren” geeft vervolgens op geen enkele manier de ernst van de genocide weer, en wekt de indruk dat er sprake is van zoiets als “verantwoorde oorlogsvoering”, terwijl evacuatie in veel gevallen niet eens mogelijk is.
NOS-jaarverslag: besteding van belastinggeld
NOS is niet zomaar een nieuwsbron. De omroep wordt betaald met publiek geld. In ruil daarvoor moet NOS ervoor zorgen dat iedereen op de hoogte is, of op zijn minst kan zijn, van wat er in de wereld aan de hand is en met welke gevaren de mensheid nu al te maken heeft. De klimaat- en ecologische crisis is de grootste bedreiging voor mensen wereldwijd. Des te opvallender dat het klimaatdossier van NOS, een collectie met de vriendelijke titel “Het klimaat verandert”, op 26 februari 2025 voor het laatst is bijgewerkt.
Gezien het belang van de publieke taak van NOS — er hangen letterlijk levens vanaf — zou het voor de hand liggen dat dit terug te zien is in de besteding van publiek geld door NOS. Helaas stelt NOS andere prioriteiten. Kostbare tijd en middelen worden besteed aan verslaggeving over sporten als voetbal en wielrennen. In 2023, een “goedkoop” jaar vanwege het ontbreken van “superevenementen” waarvan de rechten heel duur zijn, ging er vrijwel even veel geld naar sport (81 miljoen euro) als naar journalistiek (87 miljoen euro). In 2022 ging er aanzienlijk meer geld naar sport dan naar journalistiek: 125 miljoen euro versus 81 miljoen euro. Een kwalijke zaak. NOS zou juist extra geld moeten inzetten om de verslaggeving van nieuws en achtergronden te verbeteren en gemarginaliseerde stemmen en groepen in beeld te brengen.